Οι τρεις συχνότεροι τύποι καρκίνου του δέρματος είναι: το Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC), το Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) και το Μελάνωμα (Melanoma).
Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (Basal Cell Carcinoma – BCC)
Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή καρκίνου του δέρματος. Εμφανίζεται σε σημεία του σώματος που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο, όπως το πρόσωπο (μύτη, μέτωπο, όριο τριχωτού), ο λαιμός και η ράχη. Για την εκδήλωσή του ενοχοποιούνται παράγοντες, όπως οι τεχνικές μαυρίσματος (solarium), η επαφή με αρσενικό, ανοικτές πληγές που δεν επουλώνονται, χρόνιες δερματικές καταστάσεις (ακτινική κεράτωση, ομαλός λειχήνας, λύκος, ψωρίαση), επιπλοκές από εγκαύματα και ουλές, μεταλλάξεις γονιδίων και τα σύνδρομα βασικοκυτταρικού σπίλου, σπιλοειδούς βασικοκυτταρικού Ca και Gorlin.
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου εμφάνισης βασικοκυτταρικού καρκινώματος ανήκουν άτομα με ανοσοανεπάρκεια, ανοικτόχρωμη επιδερμίδα, άτομα που εκτίθενται επαγγελματικά για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην ηλιακή ακτινοβολία, με ατομικό και οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης κακοήθειας δέρματος. Σπάνια δίνει μεταστάσεις, όμως έχει την τάση να μεγαλώνει και να καταστρέφει τους γύρω ιστούς. Το γεγονός αυτό καθώς και η τάση του να επανεμφανίζεται στην ίδια περιοχή ή και σε άλλα σημεία καθιστούν την αντιμετώπισή του απαραίτητη.
Θεραπεία
Η χειρουργική θεραπεία συνιστάται στη ριζική αφαίρεσή του, συνήθως υπό τοπική αναισθησία στο ιατρείο.
Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (Squamous Cell Carcinoma – SCC)
Είναι ο δεύτερος συχνότερος όγκος του δέρματος μετά το Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και ο επόμενος πιο επιθετικός όγκος μετά το Μελάνωμα. Εκδηλώνεται συνήθως στα σημεία του σώματος που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο, όπως το πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια και σπανιότερα σε βλεννογόνους όπως στο στόμα και τα γεννητικά όργανα. Πριν εκδηλωθεί το SCC, στο σημείο του δέρματος έχουν προηγηθεί βλάβες όπως ρυτίδες, αλλαγή χρώματος και απώλεια ελαστικότητας. Για την εκδήλωσή του ενοχοποιούνται σχεδόν οι ίδιοι παράγοντες όπως στο BCC: χρόνια έκθεση στον ήλιο, τεχνητό μαύρισμα (solarium), τραύματα στο δέρμα, χρόνιες φλεγμονές και έλκη, ουλές, εγκαύματα, έκθεση περιοχών του δέρματος σε ακτινοβολία ή χημικά προϊόντα όπως το αρσενικό. Υψηλή συχνότητα εμφάνισης του SCC παρουσιάζουν ομάδες ανθρώπων με ανοσοκαταστολή (χημειοθεραπεία, φάρμακα για αποφυγή απόρριψης σε μεταμόσχευση οργάνων), λοίμωξη από ιό ανοσοανεπάρκειας (HIV), κληρονομική προδιάθεση, που έχουν στο σώμα τους προκαρκινικές βλάβες: ακτινική υπερκεράτωση, ακτινική χειλίτιδα, λευκοπλακία, νόσος του Bowen
Η διάγνωση στηρίζεται στην κλινική εξέταση από Δερματολόγο, δερματοσκόπηση και βιοψία αν η βλάβη είναι μεγάλη.
Θεραπεία
Η χειρουργική αντιμετώπιση συνίσταται στην αφαίρεσή του υπό τοπική αναισθησία στο σηπτικό χειρουργείο του ιατρείου. Λόγω της τάσης του να επεκτείνεται στους γύρω ιστούς η διάγνωση και η αφαίρεση πρέπει να γίνεται εγκαίρως.
Μελάνωμα
Το μελάνωμα είναι ο πλέον κακοήθης όγκος του δέρματος κι ένας από τους πιο επιθετικούς. Προέρχεται από τα μελανινοκύτταρα της βασικής στιβάδας της επιδερμίδας. Εντοπίζεται κυρίως στο δέρμα αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε βλεννογόνους όπως στον οφθαλμό, τις μήνιγγες και το έντερο. Τα κυριότερα αίτια εμφάνισης μελανώματος είναι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, τα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά: φωτότυποι κατά Fitzpatrick I και II, μεγάλος αριθμός μελανοκυτταρικών ή ύπαρξη δυσπλαστικών σπίλων, μεγάλοι σε μέγεθος συγγενείς σπίλοι, το ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, η κληρονομική μετάλλαξη στα γονίδια CDK4 και CDKN2A, η εξαλλαγή κακοήθους φακής, συγγενών σπίλων, μελανοκυτταρικών σπίλων, ο χρόνιος ερεθισμός σπίλων, η ανοσοκαταστολή ενώ ενοχοποιούνται μεταβολές γυναικείων ορμονών κατά την εγκυμοσύνη ή τη λήψη αντισυλληπτικών χαπιών.
Το μελάνωμα χαρακτηρίζεται από μία σειρά κλινικών χαρακτηριστικών γνωστών ως κανόνας ABCDE. Είναι πολύ σημαντικός στην έγκαιρη διάγνωση που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και την πρόγνωση της νόσου:
–Asymmetry: ασυμμετρία
–Border: ανώμαλο περίγραμμα
–Colour: χρώμα (πρόσφατη αλλαγή χρώματος ή ποικιλοχρωμία)
–Diameter: διάμετρος > 6 mm
–Elevation: υπέγερση ή ψηλαφητό οζίδιο
Το μελάνωμα μπορεί να δώσει μεταστάσεις προς λεμφαδένες αλλά και αιματογενώς προς απομακρυσμένα όργανα. Για το λόγο αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωση από το δερματολόγο με την κλινική εξέταση, τη δερματοσκόπηση και τελικώς τη βιοψία. Το επόμενο βήμα μετά τη διάγνωση είναι η σταδιοποίηση του μελανώματος. Αυτή καθορίζεται από τη μέτρηση του πάχους του, το βάθος στο οποίο έχει φτάσει στο δέρμα και από το αν υπάρχουν μεταστάσεις στους παρακείμενους λεμφαδένες ή σε άλλα όργανα του σώματος.
Θεραπεία
Ανάλογα με το στάδιο θα καθορισθεί και το είδος της θεραπείας. Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι ο κύριος τρόπος θεραπείας του μελανώματος. Εκτελείται ριζική εκτομή του πρωτοπαθούς όγκου και ανάλογα με το στάδιο και το φρουρό λεμφαδένα, ο ασθενής υποβάλλεται σε λεμφαδενικό καθαρισμό της πάσχουσας περιοχής. Σε προχωρημένες μορφές μελανώματος εφαρμόζονται η χημειοθεραπεία, η ανοσοθεραπεία (ιντερφερόνη, ipilimumab) και η ακτινοθεραπεία σε μικρότερο βαθμό.
